Antioksidan Nedir ? Hangi besinlerde bulunur ?

Antioksidan nedir?

Antioksidanlar sebze ve meyvelerde bol miktarda bulunur. Antioksidan içeren gıdaları tüketmek, sağlıklı ve dengeli beslenmede önemli rol oynar.

Antioksidanlar nelerdir?

Sebze ve meyvelerin faydaları anlatılırken bu besinlerin “antioksidan açısından zengin” olduğundan bahsedilir ve mükemmel bir kaynak olduğu söylenir. Antioksidan meyveler ve diğer antioksidan gıdaların kesinlikle sağlık açısından pek çok faydası vardır. Antioksidanların faydalarını açıklamadan önce “Antioksidan nedir?” sorusuna cevap vermek yerinde olacaktır.

Antioksidanlar nelerdir?

Antioksidanlar, “kararsız moleküller” olarak adlandırılan serbest radikallerin neden olduğu hücresel hasarı önleyebilen veya yavaşlatabilen çevresel ve diğer streslere yanıt olarak vücut tarafından üretilen bileşiklerdir. Antioksidanların serbest radikal savaşçıları olduğu söylenebilir. Serbest radikaller, vücut besinleri işlerken ve bunlara tepki verirken hücreler tarafından üretilen atık ürünlerdir. Oksidatif stres, vücut serbest radikalleri verimli bir şekilde işleyemediğinde ve çıkaramadığında ortaya çıkar. Bu, hücrelere ve vücut fonksiyonlarına zarar verebilir. Serbest radikaller aynı zamanda reaktif oksijen türleri olarak da bilinir.

Antioksidanlar ya doğaldır ya da insan yapımıdır. Bitkisel gıdaların antioksidanlarda yüksek olduğu bilinmektedir. Vücut tarafından üretilen antioksidanlara endojen antioksidanlar, dışarıdan alınanlara ise ekzojen antioksidanlar denir. Vücutta serbest radikallerin artmasına neden olan birkaç faktör vardır. Dahili nedenlerden biri iltihaplanmadır. Dış etkenler çevre kirliliği, ultraviyole ışınları ve sigara dumanıdır. Serbest radikaller tarafından oksidatif stres; kalp krizi, kanser, solunum hastalığı, artrit, inme, bağışıklık sistemi bozuklukları, amfizem, Parkinson hastalığı, enflamatuar ve diğer iskemik hastalıklar ile ilişkilidir. Antioksidanların, bu serbest radikalleri nötralize etmeye yardımcı olarak genel sağlığa fayda sağladığı bilinmektedir.

Antioksidanlar Ne Yapar?

Antioksidanlar, serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarına karşı koruma sağlayabilir. Oksidatif strese yol açabilecek sebeplerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

✅Enflamasyon veya hasar nedeniyle doku travması
✅Mitokondriyal aktivite
✅aşırı egzersiz
✅iskemi
✅Özellikle rafine edilmiş, işlenmiş, trans yağlar ve yapay tatlandırıcılar olmak üzere gıdaların tüketimi
✅Çevre kirliliği
✅sigara
✅alkol
✅endüstriyel solvent
✅radyasyon
✅ozon
✅Pestisitler gibi kimyasallara maruz kalma
✅Kemoterapi gibi yoğun kemoterapi
Antioksidan besinler sağlıklı beslenmenin temel taşlarından biri olarak kabul edilebilir. Antioksidanlar açısından zengin bir diyet, kalp hastalığı ve kanser gibi hastalık riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Serbest radikalleri yok etmeye yardımcı olan antioksidanlar, oksidatif hasarı önler veya azaltır. Antioksidanlar, bağışıklık sisteminizi güçlendirmede en iyi arkadaşınız olabilir.

Antioksidanlar hangi hastalıkları önler?

Vücutta antioksidan eksikliği, serbest radikallerin artmasına neden olur. Serbest radikallerin varlığı göz hasarı, eklem iltihabı (artrit), beyin hücresi hasarı (Alzheimer ve Parkinson gibi gelişmekte olan hastalıklar), hızlı yaşlanma, koroner arter hastalığı, kanser ve diğer hastalıkların riskini artırır. Antioksidanlar bu risklerin azaltılmasında destekleyici bir rol oynamaktadır. Ancak kronik hastalıkları önlemek için yeterli değildir.

Antioksidan içeren gıdalar

Antioksidan bileşikler arasında likopen (domatese kırmızı rengini veren), lutein ve flavonoidler bulunur. Antioksidan vitaminler (A, C ve E vitaminleri) ve mineraller en çok meyve ve sebzelerin yanı sıra baharatlar, kabuklu yemişler, kepekli tahıllar ve bazı etler, kümes hayvanları ve balıklarda bulunur. Antioksidan içeren besinler şu şekilde sıralanabilir:

✅Allium Kükürt Bileşikleri:
Pırasa, soğan, sarımsak
✅Antosiyaninler:
Patlıcan, üzüm, çilek
✅Betakarotenler:
Bal kabağı, mango, kayısı, havuç, ıspanak, maydanoz
✅Kateşinler:
Yeşil çay
✅Bakır:
Süt, fındık, yağsız et, deniz ürünleri
✅Kriptoksantinler:
Kırmızı biber, bal kabağı, mango
✅Flavonoidler:
Çay, yeşil çay, narenciye, soğan, elma
✅İndoller:
Brokoli, lahana, karnabahar gibi turpgiller ailesinden sebzeler
✅İzoflavonoidler:
Soya fasulyesi, mercimek, tofu, bezelye, süt
✅Lignanlar:
Susam, kepek, kepeli tahıllar, sebzeler
✅Lutein:
Ispanak gibi yeşil yapraklı sebzeler, mısır
✅Likopen:
Domates, pembe greyfurt, karpuz
✅Manganez:
Süt, fındık, deniz ürünleri yağsız et
✅Polifenoller:
Kekik
✅Selenyum:
Deniz ürünleri, yağsız et, tam tahıllar
✅A vitamini:
Ciğer, tatlı patates, havuç, süt, yumurta sarısı
✅C vitamini:
Portakal, kuş üzümü, kivi, mango, brokoli, ıspanak, kırmızı biber, çilek
✅E vitamini:
Bitkisel yağlar, avokado, kabuklu yemişler, tohumlar ve tam tahıllar
✅Çinko:
Yağsız et, süt, fındık, deniz ürünleri
✅Zookimyasallar:
Kırmızı et, balık
Antioksidan içeren besinler aynı zamanda genellikle kolesterol ve doymuş yağ oranı düşük; lif, vitamin ve mineral zenginidirler. Antioksidanların faydalarından yararlanmak için en erken yaşta dengeli bir beslenme modelini benimseyin. Ayrıca antioksidan zengini tek bir gıdayı değil, her besini tüketmeye çalışın.

Antioksidan Eksikliği

Antioksidan bakımından zayıf beslenildiğinde serbest radikaller artabilir. Antioksidan için takviyelerine başvurulur. Ancak bu takviyeler bazen zararlı olabiliyor. Antioksidan vitaminler ve mineraller, fazla alındığında pro-oksidan veya zararlı oksidan görevi görür. Antioksidanlar diyetten alınmalıdır. Dengeli beslenme modelinde antioksidan gıda alımı normdur. Günlük beslenmenizde sebze, meyve, bakliyat, tam tahıllar, protein, az yağlı süt ve süt ürünlerini içeren dengeli bir beslenme modeli. Tükettiğiniz ürün miktarı yaşınıza, cinsiyetinize, boy ve kilonuza bağlıdır. Örneğin kronik bir hastalığınız yoksa (şeker hastalığı gibi) günde bir orta boy meyve yiyin. Doktorunuzun önerdiği antioksidanlarla destekleyin ve tüm besinleri içeren takviyeleri seçin.